سراج روزنامه سراسری صبح ایران
پیشخوان روزنامه سراج امنیت آبی کشورها و ائتلاف‌های نوین برای مدیریت منابع آب و چالشی جهانی در عصر تغییرات اقلیمی
امنیت آبی نه تنها یک مسئله ملی، بلکه یک چالش جهانی است که نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و ائتلاف‌های نوین است. کشورهای جهان باید به این واقعیت پی ببرند که تنها با همکاری و همیاری می‌توانند به یک مدیریت پایدار و عادلانه منابع آبی دست یابند.
کشور افغانستان در سال‌های اخیر با آبگیری سد سلما و اخیراً با تکمیل سد پاشدان، حقابه ایران از رود هریرود را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار داده است. این اقدامات به ویژه تهدیدی برای تأمین آب شرب شهر چهارمیلیون‌نفری مشهد به حساب می‌آید.
با افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری غیرمسئولانه از منابع آبی، امنیت آبی به یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای جهان تبدیل شده است. در این میان، ائتلاف‌های نوین برای مدیریت منابع آب می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای مقابله با این بحران باشد.
آب نه تنها منبعی حیاتی برای زندگی بشر است، بلکه نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کند. با این حال، در سال‌های اخیر، ما شاهد بروز تنش‌ها و اختلافات فزاینده‌ای بر سر منابع آبی بوده‌ایم. کشورها به دلیل عدم همکاری و سوءمدیریت، مجبور به رویارویی با پیامدهای جدی مانند خشکسالی، سیلاب و حتی جنگ‌های آبی شده‌اند.
ائتلاف‌های جدید: راهی به سوی آینده‌ای پایدار
تشکیل ائتلاف‌های جدید برای مدیریت منابع آب، می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای حل این بحران عمل کند. این ائتلاف‌ها نه تنها می‌توانند به کشورهای همسایه کمک کنند تا به یک توافق مشترک در زمینه تقسیم منابع آبی برسند، بلکه می‌توانند به تبادل فن‌آوری و دانش در زمینه مدیریت آب نیز منجر شوند.
به عنوان مثال، کشورهای در حال توسعه می‌توانند از تجربیات کشورهای پیشرفته در زمینه مدیریت منابع آب بهره‌برداری کنند. این همکاری‌ها می‌تواند به بهبود زیرساخت‌های آبی، کاهش هدررفت آب و افزایش بهره‌وری در کشاورزی و صنعت منجر شود.
ضرورت توجه به حقوق محیط‌زیستی
با این حال، در هر گونه همکاری، باید به حقوق محیط‌زیستی و حقوق بشر توجه ویژه‌ای شود. عدم رعایت این حقوق می‌تواند به بروز بحران‌های جدید و تشدید نابرابری‌ها منجر شود. بنابراین، ایجاد یک چارچوب قانونی و اخلاقی برای این ائتلاف‌ها ضروری است
.
در نهایت، امنیت آبی نه تنها یک مسئله ملی، بلکه یک چالش
اختلافات ایران و افغانستان بر سر آب‌های مشترک مرزی موضوعی تازه نیست. پیش‌تر، افغانستان با تکمیل بند کمال‌خان روی هیرمند و آبگیری سد بخش‌آباد، موجب تشنگی هامون و مشکلات جدی برای مردم سیستان و بلوچستان و ایالت نیمروز در افغانستان شده بود.
هریرود، دیگر حوضه آبریز مورد اختلاف
هریرود نیز یکی از حوضه‌های آبریز پرتنش بین دو کشور است. افغانستان چند سال پیش با آبگیری سد سلما، میزان آب ورودی به ایران از این رودخانه را کاهش داد و تأمین آب شرب خراسان رضوی را با مشکلات جدی مواجه کرد. اکنون با تکمیل سد پاشدان، به نظر می‌رسد که جریان آب این رودخانه به داخل کشور قطع خواهد شد، اقدامی که به طور قطع خلاف حقوق محیط‌زیستی بشر است و می‌تواند مشکلات جدی برای مردم مشهد ایجاد کند.
تحلیل کارشناسان
دکتر محسن موسوی خوانساری، دکترای مدیریت منابع آب، در گفتگویی اظهار داشت: «رعایت حقوق آب‌های مرزی در بسیاری از کشورهای همسایه انجام می‌شود. به عنوان مثال، در غرب کشورمان، ایران به تقسیم 50درصدی حقابه از 32 رودخانه‌ای که به عراق می‌ریزد، پایبند است. همچنین در حوضه آبریز هریرود، ما توافقی با ترکمنستان داریم که حقابه این کشور را در «سد دوستی» تأمین می‌کنیم.»
وی ادامه داد: «در خصوص هریرود، متأسفانه هیچ معاهده یا تفاهمی با افغانستان وجود ندارد. این کشور با آبگیری سد سلما و اکنون سد پاشدان، به حقوق ایران و محیط‌زیست آسیب می‌زند. بر اساس مصوبات سازمان ملل، کشورهای همجوار باید حقابه پایین‌دست را رعایت کنند و دولت افغانستان نیز باید به این حقوق احترام بگذارد.»
پیگیری حقوقی و ضرورت همکاری
موسوی خوانساری در پاسخ به این سؤال که آیا امکان پیگیری حقوقی در سازمان‌های بین‌المللی وجود دارد، گفت: «بله، این امکان وجود دارد، هرچند که وجود یک معاهده شرایط را آسان‌تر می‌کند. اما بر اساس مصوبات سازمان ملل، می‌توان از جنبه حقوقی این موضوع را پیگیری کرد. با این حال، بهترین راه حل، مذاکره و حل‌وفصل مسائل میان دو کشور همجوار است.»
وی تأکید کرد: «ایران باید زودتر از اینها اقدام می‌کرد و سازمان مشترک حوضه آبریز هریرود را میان ایران، افغانستان و ترکمنستان تشکیل می‌داد. این سازمان می‌توانست مسائل مشترک را مدیریت کند، اما متأسفانه ما در این زمینه دیر اقدام کردیم.»
این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: «اقدامات افغانستان نه تنها برای ایران، بلکه برای ترکمنستان نیز مشکل‌ساز خواهد بود. اگر آب به سد دوستی نرسد، فعالیت‌های کشاورزی در پایین‌دست این سد دچار اختلال خواهد شد. لذا ضرورت همکاری و مدیریت مشترک منابع آبی بیش از پیش احساس می‌شود.»
کشور افغانستان در سال‌های اخیر با آبگیری سد سلما و اخیراً با تکمیل سد پاشدان، حقابه ایران از رود هریرود را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار داده است. این اقدامات به ویژه تهدیدی برای تأمین آب شرب شهر چهارمیلیون‌نفری مشهد به حساب می‌آید.
اختلافات ایران و افغانستان بر سر آب‌های مشترک مرزی موضوعی تازه نیست. پیش‌تر، افغانستان با تکمیل بند کمال‌خان روی هیرمند و آبگیری سد بخش‌آباد، موجب تشنگی هامون و مشکلات جدی برای مردم سیستان و بلوچستان و ایالت نیمروز در افغانستان شده بود.
هریرود، دیگر حوضه آبریز مورد اختلاف
هریرود نیز یکی از حوضه‌های آبریز پرتنش بین دو کشور است. افغانستان چند سال پیش با آبگیری سد سلما، میزان آب ورودی به ایران از این رودخانه را کاهش داد و تأمین آب شرب خراسان رضوی را با مشکلات جدی مواجه کرد. اکنون با تکمیل سد پاشدان، به نظر می‌رسد که جریان آب این رودخانه به داخل کشور قطع خواهد شد، اقدامی که به طور قطع خلاف حقوق محیط‌زیستی بشر است و می‌تواند مشکلات جدی برای مردم مشهد ایجاد کند.
تحلیل کارشناسان
دکتر محسن موسوی خوانساری، دکترای مدیریت منابع آب، در گفتگو با تسنیم اظهار داشت: «رعایت حقوق آب‌های مرزی در بسیاری از کشورهای همسایه انجام می‌شود. به عنوان مثال، در غرب کشورمان، ایران به تقسیم 50درصدی حقابه از 32 رودخانه‌ای که به عراق می‌ریزد، پایبند است. همچنین در حوضه آبریز هریرود، ما توافقی با ترکمنستان داریم که حقابه این کشور را در «سد دوستی» تأمین می‌کنیم.»
وی ادامه داد: «در خصوص هریرود، متأسفانه هیچ معاهده یا تفاهمی با افغانستان وجود ندارد. این کشور با آبگیری سد سلما و اکنون سد پاشدان، به حقوق ایران و محیط‌زیست آسیب می‌زند. بر اساس مصوبات سازمان ملل، کشورهای همجوار باید حقابه پایین‌دست را رعایت کنند و دولت افغانستان نیز باید به این حقوق احترام بگذارد.»
پیگیری حقوقی و ضرورت همکاری
موسوی خوانساری در پاسخ به این سؤال که آیا امکان پیگیری حقوقی در سازمان‌های بین‌المللی وجود دارد، گفت: «بله، این امکان وجود دارد، هرچند که وجود یک معاهده شرایط را آسان‌تر می‌کند. اما بر اساس مصوبات سازمان ملل، می‌توان از جنبه حقوقی این موضوع را پیگیری کرد. با این حال، بهترین راه حل، مذاکره و حل‌وفصل مسائل میان دو کشور همجوار است.»
وی تأکید کرد: «ایران باید زودتر از اینها اقدام می‌کرد و سازمان مشترک حوضه آبریز هریرود را میان ایران، افغانستان و ترکمنستان تشکیل می‌داد. این سازمان می‌توانست مسائل مشترک را مدیریت کند، اما متأسفانه ما در این زمینه دیر اقدام کردیم.»
نتیجه‌گیری
این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: «اقدامات افغانستان نه تنها برای ایران، بلکه برای ترکمنستان نیز مشکل‌ساز خواهد بود. اگر آب به سد دوستی نرسد، فعالیت‌های کشاورزی در پایین‌دست این سد دچار اختلال خواهد شد. لذا ضرورت همکاری و مدیریت مشترک منابع آبی بیش از پیش احساس می‌شود.»
امنیت آبی و ائتلاف‌های نوین برای مدیریت منابع آب: چالشی جهانی در عصر تغییرات اقلیمی
با افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری غیرمسئولانه از منابع آبی، امنیت آبی به یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای جهان تبدیل شده است. در این میان، ائتلاف‌های نوین برای مدیریت منابع آب می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای مقابله با این بحران باشد.
آب نه تنها منبعی حیاتی برای زندگی بشر است، بلکه نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کند. با این حال، در سال‌های اخیر، ما شاهد بروز تنش‌ها و اختلافات فزاینده‌ای بر سر منابع آبی بوده‌ایم. کشورها به دلیل عدم همکاری و سوءمدیریت، مجبور به رویارویی با پیامدهای جدی مانند خشکسالی، سیلاب و حتی جنگ‌های آبی شده‌اند.
ائتلاف‌های جدید: راهی به سوی آینده‌ای پایدار
تشکیل ائتلاف‌های جدید برای مدیریت منابع آب، می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر برای حل این بحران عمل کند. این ائتلاف‌ها نه تنها می‌توانند به کشورهای همسایه کمک کنند تا به یک توافق مشترک در زمینه تقسیم منابع آبی برسند، بلکه می‌توانند به تبادل فن‌آوری و دانش در زمینه مدیریت آب نیز منجر شوند.
به عنوان مثال، کشورهای در حال توسعه می‌توانند از تجربیات کشورهای پیشرفته در زمینه مدیریت منابع آب بهره‌برداری کنند. این همکاری‌ها می‌تواند به بهبود زیرساخت‌های آبی، کاهش هدررفت آب و افزایش بهره‌وری در کشاورزی و صنعت منجر شود.
ضرورت توجه به حقوق محیط‌زیستی
با این حال، در هر گونه همکاری، باید به حقوق محیط‌زیستی و حقوق بشر توجه ویژه‌ای شود. عدم رعایت این حقوق می‌تواند به بروز بحران‌های جدید و تشدید نابرابری‌ها منجر شود. بنابراین، ایجاد یک چارچوب قانونی و اخلاقی برای این ائتلاف‌ها ضروری است.
در نهایت، امنیت آبی نه تنها یک مسئله ملی، بلکه یک چالش جهانی است که نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و ائتلاف‌های نوین است. کشورهای جهان باید به این واقعیت پی ببرند که تنها با همکاری و همیاری می‌توانند به یک مدیریت پایدار و عادلانه منابع آبی دست یابند. بیایید با هم به سوی آینده‌ای پایدار و امن برای نسل‌های آینده حرکت کنیم.
بیشتر بخواند:
- تأثیر تحولات سیاسی افغانستان بر امنیت ملی ایران
- نقش ایران در بازسازی افغانستان: فرصت‌ها و چالش‌ها
- آب‌های مشترک: بحران هریرود و تأثیر آن بر روابط ایران و افغانستان
- مهاجرت افغان‌ها به ایران: چالش‌ها و فرصت‌ها
- توافقات اقتصادی ایران و افغانستان: آینده‌ای روشن یا تیره؟
- تأثیر طالبان بر امنیت مرزهای ایران
- همکاری‌های فرهنگی ایران و افغانستان: پل‌های دوستی یا تنش؟
- نقش ایران در مذاکرات صلح افغانستان
- آینده روابط ایران و افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی
- چالش‌های اقتصادی ایران و افغانستان در دوران تحریم‌ها
- پیشرفت‌های علمی ایران و افغانستان: همکاری یا رقابت؟
- تأثیر بحران‌های زیست‌محیطی بر روابط ایران و افغانستان
- اقتصاد مرزی ایران و افغانستان: فرصت‌های تجاری
- نقش ایران در حل بحران‌های انسانی در افغانستان
- تجربیات ایران در مدیریت منابع آب: الگویی برای افغانستان
- تحولات اجتماعی در افغانستان و تأثیر آن بر ایران
- تجارت غیررسمی ایران و افغانستان: چالش‌ها و راهکارها
- نقش زنان در جامعه افغانستان: فرصت‌ها و چالش‌ها
- تأثیر سیاست‌های آمریکا بر روابط ایران و افغانستان
- امنیت غذایی در افغانستان: نقش ایران در تأمین نیازها
- تبادل فرهنگی ایران و افغانستان: از ادبیات تا هنر
- چالش‌های مرزی ایران و افغانستان: راهکارهای پیش رو
- نقش ایران در کمک‌های بشردوستانه به افغانستان
- تأثیر تحولات جهانی بر روابط ایران و افغانستان
- آینده همکاری‌های نظامی ایران و افغانستان
- فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران در افغانستان
- تجربه‌های موفق ایران در توسعه پایدار: الگویی برای افغانستان
- نقش رسانه‌ها در بهبود روابط ایران و افغانستان
- چالش‌های امنیتی در مرزهای ایران و افغانستان
- تأثیر زبان و فرهنگ مشترک بر روابط ایران و افغانستان
- نقش ایران در مبارزه با تروریسم در افغانستان
- تجربه‌های ایران در مدیریت بحران‌های انسانی: الگویی برای افغانستان
- تحولات اقتصادی افغانستان: فرصت‌های جدید برای ایران
- نقش ایران در تأمین امنیت انرژی افغانستان
- تأثیر مهاجرت بر فرهنگ و اقتصاد ایران و افغانستان
- چالش‌های اجتماعی در افغانستان و تأثیر آن بر ایران
- تجربیات موفق ایران در بهبود کیفیت زندگی: الگویی برای افغانستان
- نقش ایران در توسعه زیرساخت‌های افغانستان
- تأثیر تغییرات اقلیمی بر امنیت آبی ایران و افغانستان
- آینده روابط تجاری ایران و افغانستان در عصر جدید
- نقش دیپلماسی فرهنگی در بهبود روابط ایران و افغانستان
- چالش‌های حقوق بشر در افغانستان و واکنش ایران
- تأثیر تحولات سیاسی داخلی افغانستان بر ایران
- نقش ایران در آموزش و پرورش افغانستان
- تجربیات ایران در مدیریت منابع طبیعی: الگویی برای افغانستان
- چالش‌های اقتصادی مشترک ایران و افغانستان
- نقش جوانان در آینده روابط ایران و افغانستان
- تأثیر تحولات جهانی بر بازار کار ایران و افغانستان
- نقش ایران در حفظ فرهنگ و هویت افغانستان
- چالش‌ها و فرصت‌های همکاری‌های بین‌المللی ایران و افغانستان
