با توجه به اظهارات اخیر مقامات آمریکایی و اسرائیلی مبنی بر لزوم الگوبرداری از مدل لیبی در توافق با ایران، این گزارش به تحلیل ابعاد مختلف این پیشنهاد، با تکیه بر سه اصل اساسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، یعنی عزت، حکمت و مصلحت می‌پردازد. هدف این تحلیل، ارزیابی پیامد‌های احتمالی پذیرش این مدل بر منافع ملی و ارائه راهکارهای سیاستی مناسب است. تحلیل بر اساس اصول سه‌گانه: عزت: مغایرت با حاکمیت ملی: طرح “لیبی شدن” ایران، که به معنای خلع سلاح کامل و بازرسی‌های گسترده است، به مثابه تحقیر ملی و نقض حاکمیت و استقلال کشور تلقی می‌شود. پذیرش چنین مدلی، جایگاه ایران را در نظام بین‌الملل تنزل داده و آسیب‌های جبران‌ناپذیری به منافع ملی وارد خواهد کرد. اتکا به توان داخلی: حفظ عزت ملی مستلزم اتکا به توانمندی‌های داخلی در حوزه‌های مختلف، از جمله توان هسته‌ای (در چارچوب معاهده NPT) و توان دفاعی است. ایران باید با تقویت این توانمندی‌ها، از خود در برابر تهدیدات خارجی محافظت کرده و از موضع اقتدار با طرف‌های مقابل وارد مذاکره شود. حکمت: درس‌های تاریخی: تجربه لیبی پس از خلع سلاح، نشان‌دهنده ناکارآمدی این مدل و پیامدهای فاجعه‌بار آن است. مداخله نظامی خارجی، جنگ داخلی و ناامنی گسترده، از جمله نتایج این تجربه بوده است. بنابراین، تکرار این الگو برای ایران، اقدامی غیرعقلانی و فاقد وجاهت است. تفاوت‌های بنیادین: مقایسه ایران با لیبی، قیاسی مع‌الفارق است. ایران از موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز، توانمندی‌های علمی و صنعتی پیشرفته و عمق استراتژیک منطقه‌ای برخوردار است. نادیده گرفتن این تفاوت‌ها، منجر به اتخاذ تصمیمات نادرست و زیان‌بار خواهد شد. بهره‌گیری از فرصت‌های دیپلماتیک: ایران باید از فرصت‌های دیپلماتیک برای رفع تحریم‌ها و کاهش تنش‌ها استفاده کند. با این حال، هرگونه توافق باید در چارچوب منافع ملی و با رعایت خطوط قرمز نظام صورت گیرد و از دادن امتیازات فراتر از تعهدات NPT خودداری شود. مصلحت: امنیت ملی: حفظ امنیت ملی و جلوگیری از تهدیدات خارجی، مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی ایران است. پذیرش مدل لیبی، با تضعیف بنیه دفاعی کشور، ایران را در برابر تهدیدات آسیب‌پذیرتر خواهد کرد. توسعه اقتصادی: توسعه اقتصادی و بهبود معیشت مردم، از جمله اهداف اساسی نظام جمهوری اسلامی است. رفع تحریم‌ها و ایجاد ثبات در روابط خارجی، می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند. با این حال، دستیابی به این اهداف نباید به قیمت از دست دادن استقلال و امنیت ملی تمام شود. نقش منطقه‌ای: ایران به عنوان یک بازیگر مهم منطقه‌ای، نقش بسزایی در حفظ صلح و ثبات و مقابله با تروریسم ایفا می‌کند. پذیرش مدل لیبی، با تضعیف توانمندی‌های ایران، این نقش را به شدت محدود خواهد کرد. راهبرد جدید آمریکا و اسرائیل: به نظر می‌رسد راهبرد جدید آمریکا و اسرائیل در قبال ایران، اعمال فشار حداکثری به منظور وادار ساختن ایران به پذیرش یک توافق جامع و سختگیرانه است که شامل برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای، محدود کردن برنامه موشکی و تغییر رفتار منطقه‌ای ایران باشد. طرح موضوع “لیبی شدن” ایران، تلاشی برای ایجاد رعب و وحشت و افزایش فشار بر ایران است. جمع‌بندی و توصیه‌ها: با توجه به اصول عزت، حکمت و مصلحت، ایران نباید مدل لیبی را به عنوان مبنای توافق با غرب بپذیرد. در عوض، باید راهبردی هوشمندانه و متوازن را در پیش گیرد که ضمن حفظ توانمندی‌های داخلی و استفاده از فرصت‌های دیپلماتیک، از تهدیدات خارجی جلوگیری کرده و منافع ملی را تامین کند. توصیه‌های سیاستی: تقویت وحدت ملی و انسجام داخلی: در شرایط کنونی، حفظ وحدت و انسجام ملی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توسعه روابط با کشورهای دوست و همسایه: تقویت روابط با کشورهای منطقه و گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی، می‌تواند به کاهش فشار خارجی بر ایران کمک کند. تلاش برای خنثی‌سازی تحریم‌ها: تمرکز بر اقتصاد مقاومتی و توسعه روابط تجاری با کشورهای غیرغربی، می‌تواند به خنثی‌سازی اثرات تحریم‌ها کمک کند. حفظ و تقویت توانمندی‌های دفاعی: حفظ و تقویت توانمندی‌های دفاعی کشور، به عنوان یک عامل بازدارنده، ضروری است. تلاش برای ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی: تلاش برای ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی با کشورهایی که مخالف سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه آمریکا هستند، می‌تواند به تقویت جایگاه ایران در نظام بین‌الملل کمک کند.