یادداشت امروز

محسن عبدالله زاده :12 قدم تا بهبودی یا نابودی

نکته قابل توجه در مورد انجمنهای 12 قدمی قدرت رشد و تکثیر بالای آنها در ایران است. هر چند وقت یکبار به هر بهانه ای یک انجمن 12 قدمی شروع به فعالیت می کند. پرخوری، تنبلی، افسردگی، اعتیاد و انحرافات جنسی از این قبیل موارد اند که به بهانه پیشگیری و درمانشان انجمنهای 12 قدمی محتلفی شروع به فعالیت کردند.

حدود 3 دهه از ورود انجمن های دوازده قدمی به ایران می گذرد. انجمن هایی که به بهانه پیشگیری و درمان آسیب های اجتماعی وارد کشور شدند.
انجمنهای معتادان گمنام و الکلی های گمنام دو انجمن بزرگی هستند که بیشترین فعالیت را در ایران دارند. حتی انجمن معتادان گمنام بیشترین توسعه جهانی اش در ایران بوده است. پس از ورود این دو برنامه، انجمن های دیگری هم با موضوعات مختلف فعالیت خود را در ایران شروع کردند از جمله ، نیکوتینی های گمنام، معتادان جنسی گمنام، پرخوران گمنام، احساسی های گمنام، تنبلان گمنام، افسردگان گمنام، جزء فعالترین انجمنهای دوازده قدمی در ایران می باشند.
این انجمن ها از لحاظ ساختار و محتوا، شامل جلسات گروهی و کارکرد 12 قدم، 12 سنت و 12 مفهوم و تعدادی اصول روحانی می باشد.
بنابر قواعد این انجمن ها، هر کسی که با توجه به مشکلش و موضوع انجمن، عضو آن می شود می بایست این ساختار و محتواها را آموزش دیده و اجرا کند.
جلسات روزانه، رکن اصلی برنامه های 12 قدمی است . به عنوان مثال انجمن معتادان گمنام در ایران بیش از 18 هزار جلسه روزانه و هفتگی برگزار می کند و انجمن های دیگر هم بسته به توسعه و تعداد اعضاء، جلسات متعددی در سراسر کشور بر گزار می کنند.
نکته قابل توجه در مورد انجمنهای 12 قدمی قدرت رشد و تکثیر بالای آنها در ایران است. هر چند وقت یکبار  به هر بهانه ای یک انجمن 12 قدمی شروع به فعالیت می کند. پرخوری، تنبلی، افسردگی، اعتیاد و انحرافات جنسی از این قبیل موارد اند که به بهانه پیشگیری و درمانشان انجمنهای 12 قدمی محتلفی شروع به فعالیت کردند.
ادعای غالب این برنامه ها روحانی بودن آنهاست. از نگاه انجمن های 12 قدمی، اعتیاد به مواد مخدر، الکل، تنبلی، پرخوری و .... یک بیماری روحی، روانی و جسمیست و برنامه های 12 قدمی خود را یک برنامه روحانی برای پیشگیری و درمان بیماری اعتیاد معرفی کردند که از راه روحانیت و معنویت در درمان آن می کوشد.
نکته دیگر وجاهتی است که این برنامه ها در این چند دهه بدست آورده اند. تا جایی که توانستند مجوز فعالیت و ثبت رسمی داشته باشند و نگاه خیلی از مسولین و مردم را نسبت به خود جلب کنند و شاید کمتر کسی نسبت به این برنامه ها دید منفی داشته باشد.
اما اگر به عملکرد واقعی و پشت پرده های این انجمن ها نگاهی داشته باشیم، متوجه می شویم نه تنها عملکرد مثبتی نداشته اند بلکه خود این اصول و محتواهای 12 قدمی عامل شیوع آسیب های اجتماعی و اعتیاد های مختلف می باشند.
به عنوان مثال به گفته اعضای انجمن معتادان گمنام با اینکه بیش از 3 دهه فعالیت چشمگیر داشته و هزاران جلسه روزانه و هفتگی در سراسر کشور دارد کمتر از 5 درصد اعضایش توانسته اند پاکی خود از مواد مخدر را حفظ کنند. و مابقی مجدد دچار لغزش شده اند.
اما علت این ناکامی در موفقیت ترک اعتیاد و برعکس آن نگاه مثبت مسولین و مردم به این انجمن ها چیست؟
انجمن های 12 قدمی با شعار روحانی بودن وارد اجتماع می شوند و با سازماندهی خودجوش، عضو گیری، شناخت معضلات جامعه و سرمایه گذاری روی آن، بر گزاری جلسات عمومی و اجرای برنامه های متنوع، ارتباط با مسولین مختلف توانسته اند در بین مسولین و مردم جا باز کنند.
اما کمتر کسی بوده است که نسبت به ماهیت این برنامه ها تحقیق کرده باشد که این برنامه بر چه مبنایی بنا شده اند؟ از کجا آمده اند؟ محتواهای آنها چیست و سوالات دیگری که می بایست نسبت به آنها مطرح کرد.
اولین انجمن 12 قدمی، انجمن الکلی های گمنام است که حاصل اندیشه گروهی از معتادان الکلی امریکایی است که تحت فضای اجتماعی، مذهبی و فرهنگی آن کشور ایجاد شد و بعدها دستخوش تغییرات مختلفی گشت.  عده ای این اصول را حاصل تفکرات یک کشیش مسیحی می دانند که خودش از طرف جامعه مسیحیت و کشیشیان مسیحی به عنوان مرتد معرفی شده است و شخصیت خوشنامی در دوران خود نبوده است.
عده ای هم این برنامه ها را دارای ماهیت فراماسونری می دادند که در حال تشکیل یک نظام فکری جهانی منطبق با اهداف صهیونیست و فراماسون است.
اما آنچه جالب توجه است، اینکه از لحاظ اصول فرهنگی، مذهبی و اجتماعی ایران تناقضات مهم زیادی در این برنامه ها وجود دارد که از نگاه مسولین مغفول مانده است. برنامه ای که ادعای روحانی بود دارد اما هیچ چارچوب جهان بینی و توحیدی صحیحی ندارد، هیچ شناخت درستی نسبت به ابعاد وجودی انسان و عوالم هستی ندارد و اصلا منطبق با فضای اجتماعی و فرهنگی کشورهای دیگر نمی باشد. از طرف دیگر  اساس کار خود را بنابر تجربه می گذارد و به صورت ماهرانه و نامحسوس علم و دانش را کنار می گذارد، همچنین با مدیریت بر ناخودآگاه اعضاء آنها را نسبت به دین، سیاست، اجتماع و فرهنگ ملی و مذهبی خود، بی تفاوت و منزجر می کند. هرچند استثنائاتی هم وجود دارد که اعضا توانسته اند نسبت به این موضوعات مقاومت کنند.
اگر بخواهیم یک نقد کوتاهی راجع به این برنامه ها داشته باشیم باید بگوییم این برنامه ها به بهانه پیشگیری و درمان معضلات اجتماعی وارد کشور شده اند اما هدف اصلی آنها تغییر باورها و افکار ملی و مذهبی جامعه ایرانی- اسلامی است.
این برنامه ها با شعارهای رنگارنگ و در معضلاتی مانند اعتیاد وارد شده اند که حکومت نسبت به پیشگیری و درمان آنها نیازمند کمک بود و هیچ دستی را رد نمی کرد. عناوینی شیرین و جذاب تالیف شد اما محتواها مطابق میل دست های پشت پرده بود. و در نتیجه با وجود این همه فعالیت امروزه می بینیم نه تنها آمار اعتیاد و معضلات اجتماعی کاهش نیافته بلکه بیشتر شده؛ همچنین روی اعضا هم اثر تخریبی داشته و اکثریت یا دچار لغزش شده اند و یا اسیر اختلالات روحی و روانی گشته اند.
لازم است هم مسولین، هم کارشناسان و مردم نسبت به ماهیت و محتواهای این برنامه دقت بیشتری داشته باشند تا مبادا خسارات بدتری نسبت به اعتیاد گریبانگیر کشور شود. همچنین صاحب نظران و متخصیین میبایست برای پیشگیری و درمان اعتیاد، برنامه های منطبق با فرهنگ ایرانی اسلامی طراحی کنند و مطمئن باشند نسبت به این انجمن های 12 قدمی موثر تر خواهد بود.
پایان